De uitgestrektheid van Texel bevat thans eene lengte [10]van circa vijf, bij eene breedte van bijna twee uren gaans, en beslaat eene oppervlakte van 18,763 bunders, 72 □ roeden en 58 □ ellen; waarvan 14,491 bunders, 76 □ roeden en 21 □ ellen belastbaar land. In 1559 werd Texel bevonden groot te zijn 3688 morgen. In 1562 werd de grootte opgegeven als beslaande 3844 morgen lands. De bodem is niet geheel vlak, maar heuvelachtig, en biedt den vreemdeling, vooral van den zoogenoemden Hoogenberg, een schoon landtafereel aan, rijk aan afwisseling en bevallige verscheidenheid. Het geheele voorkomen van Texel heeft veel overeenkomst met een landschap, uit Gelderland’s hoogste gedeelte.
Tegenwoordig heeft men op Texel, behalve de hoofdplaats den Burg, welke geheel het aanzien heeft van een bevallig landstadje, de volgende dorpen en gehuchten: Het Oude Schild of Schil, het Nieuwe Schild, Oost, of om de Oost, Zevenhuizen, Oostereind, de Waal, de Cocksdorp, de Koog en den Hoorn—te zamen (op 1 Jan. 1856) bevattende 1172 huizen, bewoond door 1296 gezinnen, uitmakende eene bevolking van 6109 zielen, waarvan 3101 tot het mannelijk en 3008 tot het vrouwelijk geslacht behooren,—en, naar de onderscheidene geloofsbelijdenissen, verdeeld wordende in:
Nederduitsch Hervormden | 3768 |
Doopsgezinden | 1102 |
Roomsch Catholijken | 1218 |
Israëliten | 13 |
Lutherschen | 5 |
Remonstranten | 3 |
Een volledig overzigt der bevolking bieden wij onzen lezers in de navolgende lijst aan:[11]
STAAT der Bevolking, getal Huizen en Huisgezinnen der verschillende Dorpen, Buurtschappen, Polders en Gehuchten, op het eiland Texel, op 1 Januarij 1856.
Benaming der Dorpen, Buurtschappen, Polders en Gehuchten. | Getal Huizen. | Huisgezinnen. | Mann. Bevolk. | Vrouw. Bevolk. | Totale Bevolking. | Aanmerkingen. | |
De Burg | 272 | 321 | 711 | 648 | 1359 | Dorpen. | |
Oude Schild | 187 | 187 | 412 | 441 | 853 | ||
Hoorn | 152 | 130 | 328 | 415 | 743 | ||
Oostereind | 160 | 120 | 265 | 240 | 505 | ||
De Waal | 32 | 36 | 66 | 65 | 131 | ||
De Koog | 17 | 17 | 38 | 37 | 75 | ||
Cocksdorp | 53 | 53 | 131 | 145 | 276 | ||
Eijerland | 140 | 142 | 393 | 331 | 724 | Polders. | |
Eendragt | 9 | 9 | 18 | 18 | 36 | ||
Prins Hendrik Polder | 8 | 14 | 37 | 36 | 73 | ||
Waal en Burg | 12 | 15 | 47 | 40 | 87 | ||
Burg en Nieuwland | 4 | 4 | 19 | 13 | 32 | ||
Oost | 39 | 48 | 137 | 31 | 268 | Gehuchten. | |
Zevenhuizen | 15 | 16 | 42 | 43 | 85 | ||
Nieuwe Schild | 4 | 7 | 16 | 19 | 35 | ||
Harkenbuurt | 7 | 7 | 17 | 20 | 37 | Buurtschappen. | |
Spang | 9 | 9 | 21 | 20 | 41 | ||
Molenbuurt | 3 | 3 | 10 | 14 | 24 | ||
Burgen | 9 | 9 | 29 | 19 | 48 | ||
Dijkmanshuizen | 4 | 4 | 16 | 12 | 28 | ||
Tienhoven | 4 | 4 | 16 | 12 | 28 | ||
De Westen | 15 | 15 | 45 | 39 | 84 | ||
Zuidhaffel | 9 | 9 | 24 | 19 | 43 | ||
Westergeest | 6 | 6 | 18 | 11 | 29 | ||
Hoogenberg | 11 | 11 | 21 | 16 | 37 |
Het vorenstaande sluit echter niet met het boven deze lijst opgegeven totale cijfer, naardien de afzonderlijk staande boerenwoningen, niet onder de buurtschappen zijn begrepen.[12]
Veeteelt, en vooral de schapenfokkerij, landbouw, visscherij, handel en zeevaart, zijn de hoofdmiddelen van bestaan op Texel.
De Texelaars staan, over het algemeen, op eenen vrij hoogen trap van beschaving, zoodat zelfs de geringste handwerksman of daglooner, zich op eene wijze doet kennen, welke, met grond, een fiks ontwikkeld verstand en helder oordeel doet vooronderstellen. In dit opzigt onderscheiden zij zich gunstig van de bewoners uit het zoogenoemde boerenland.
Hun veelvuldig verkeer met vreemdelingen, zal, behalve het volksonderwijs, daarvan wel de voornaamste reden zijn.
Men treft onder de bewoners van Texel, vele welgestelde lieden aan, waaronder niet weinige die zich, door eene eenvoudige en spaarzame levenswijze, (eene nagenoeg algemeene eigenschap dezer eilanders) een niet onaanzienlijk vermogen vergaderd hebben, hetwelk hier hoofdzakelijk in landerijen en vee bestaat.—
Het geheele eiland biedt overvloedige gelegenheid aan, tot uitoefening der jagt op hazen, konijnen en gevogelte; waarop wij in het volgende hoofdstuk nader zullen terugkomen, en waarbij ons de belangrijkheid van dit eiland, ook vooral ten opzigte van zijnen landbouw en veestapel, nader blijken zal.
Het wapen van Texel bestaat uit een gouden veld waarop een omgekeerd anker, dat gesteund wordt door twee rijzende leeuwen in natuurlijke kleur.
Texel’s vlag is groen en zwart.3[13]